Ci mniej znani...
Testament Waleriana Kajewskiego z Krotoszyna z 1824 r. Autor testamentu zastrzegł sobie, by po jego śmierci z jego oszczędności 500 złotych przekazać na koszty pogrzebu. Wszelkie majętności mają przypaść jego żonie, a po jej śmierci dzieciom. Walerian Kajewski zastrzegł sobie, że w przypadku, gdyby któreś z dzieci nie zgadzało się z ustanowionym przez ojca podziałem majątku, ma mu przysługiwać scheda nie wedle zapisu, lecz obowiązujących przepisów.
APK, Książęcy Sąd Księstwa Thurn-Taxis w Krotoszynie, sygn. 10, k. 18-21
Testament Macieja Horyzy z Krotoszyna z 1830 r. spisany na łożu śmierci. Nigdy nie był żonaty, nie miał dzieci, a jego rodzice już nie żyli w chwili spisywania testamentu. Maciej Horyza miał dwie siostry, z czego jedna o imieniu Agnieszka już nie żyje - zostawiła po sobie dzieci. Te jednakże, w oczach testatora, nie zasługują na zapis spadku, gdyż ich matka nie interesowała się bratem i o niego nie dbała. Cały spadek przypadł więc drugiej siostrze, Krystynie.
APK, Książęcy Sąd Księstwa Thurn-Taxis w Krotoszynie, sygn. 36. k. 11-12v
Testament Józefa Kaczmarza z Krotoszyna z 1832 r. Testator był dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa miał pięcioro dzieci, z drugiego także pięcioro. Cały majątek podzielił pomiędzy swoje potomstwo. Zadbał o nieletnią i kulawą córkę Agatę - dopóki nie wyjdzie ona za mąż miała na równi z żoną zarządzać rodzinnym gospodarstwem.
APK, , Książęcy Sąd Księstwa Thurn-Taxis w Krotoszynie, sygn. 42, k. 17-22
Testament Rozalii Gierszewicz z Sulmierzyc z 1842 r. Majątek testatorki tworzyły: dwa woły, świnia z prosiętami, źrebica, trzy pieńki pszczół, zboże, sprzęty domowe. Prawo do nich ma córka męża Franciszka, gdyż pieczołowicie zajmowała się testatorką. Pozostałe dzieci miały podzielić między siebie to, co jeszcze zostało.
APK, Sąd Obwodowy w Odolanowie (1879-1919), syhn. 13, k. 5-6v
Testament księdza Stanisława Wysockiego, proboszcza parafii krotoszyńskiej z 1851 r. Testator bardzo dokładnie opisał jak ma wyglądać jego pogrzeb i przyszły nagrobek. Nabożeństwo ma być pozbawione wszelkich zbytków. Trumnę należy pokryć ziemią, a na niej ma zostać postawiony nagrobek z inskrypcją: "Tu spoczywają zwłoki śp. w Bogu zmarłego Dziekana i proboszcza Stanisława Wysockiego. Tenże urodził się dnia 26 sierpnia roku 1790 a będąc w tutejszej parafii rzymsko-katolickiej od roku 1824 kapłanem, zakończył życie swoje dnia ............................ roku. Przechodzących prosi o westchnienie! Dusza jego poleca się Wszechmocności Boskiej a ciało jego niech spoczywa w pokoju wiecznym!". Grobowiec ma być obwarowany żelaznymi kratami, a podczas samego pogrzebu wszyscy ubodzy biorący w nim udział, bez względu na wyzwanie, mają mieć wypłacone po 25 talarów.
APK, Sąd Powiatowy w Krotoszynie, sygn. 63, k. 28-39
Urzędowe tłumaczenie na język polski z hebrajskiego testamentu Lajzera Mameloka z Kalisza z 1867 r. Testator z dwóch małżeństw miał łącznie dziesięcioro dzieci. Zadbał o posagi zamężnych już córek z pierwszego i drugiego małżeństwa. Testator miał także trójkę dzieci pozamałżeńskich, niewyposażonych dotąd w majątek. Większość nieruchomości, łącznie z ławkami w bożnicy, zapisał jednak "swojej kochanej żonie". Jej obowiązkiem będzie przyszłe rozliczenie się z pozamałżeńskimi dziećmi męża, w momencie uzyskania przez nich pełnoletności.
APK, Kontrola Skarbowa Dochodów Stemplowych w Kaliszu, sygn. 781, k. 2-3v
Testament Konstantego Bebera z Dobrzeca Małego z 1866 r. Ponieważ nie miał on dzieci, a jego rodzice już nie żyli, całość majątku zapisał żonie za okazywane mu przez lata przywiązanie. Testament spisano w Kancelarii Zieniańskiej Guberni Warszawskiej w Kaliszu.
APK, Kontrola Skarbowa Dochodów Stemplowych w Kaliszu, sygn. 653, k. 4-4v
Testament kowala Walentego Nowaka z Sieradza z 1866 r. Dwa domy zapisał żonie, a łąkę matce na dożywocie. Po jej śmierci łąka miała należeć do żony testatora. Gdy umrze jego żona, majątek przejmą dzieci. Gdyby zaś jego żona miała umrzeć zanim dzieci staną się pełnoletnie, ich opiekunem prawnym ma być dziadek ze strony żony.
APK, Kontrola Skarbowa Dochodów Stemplowych w Kaliszu, sygn. 784, k. 11-12v
Testament woźnego przy Trybunale Cywilnym w Kaliszu Szymona Gozdeckiego z 1866 r. Masę spadkową stanowiła m. in. suma hipoteczna, z której 500 zł żona miała przeznaczyć na organizację pogrzebu męża. Pozostała suma wypłacona z hipoteki ma być równo podzielona pomiędzy czterech synów.
Kontrola Skarbowa Dochodów Stemplowych w Kaliszu, sygn. 768, k. 3-5
Testament faktora Icka Goldmana z Kalisza z 1866 r. Testator m. in. zabezpieczył finansowo swoje córki, które jeszcze nie wyszły za mąż oraz żonę. Synowi zaś zapisał sumę pieniężną oraz ławkę w bożnicy wielkiej w Kaliszu.
Kontrola Skarbowa Dochodów Stemplowych w Kaliszu, sygn. 767, k. 3-5
Testament księdza Stefana Thiela, proboszcza w Korytach z 1910 r. Ostatnia wola ma formę emocjonalnego listu do ojca. Testator wyznaje w nim, że nie żal mu zbliżającego się końca życia, gdyż ostatnie lata były dla niego męczarnią ze względu na zły stan zdrowia. Ksiądz prosi ojca, by jego gospodyni wypłacił z oszczędności złożonych w Banku Przemysłowców 2500 marek za wieloletnią służbę, ciężką pracę fizyczną w gospodarstwie i przywiązanie. Testator zwraca uwagę ojcu na to, by przy sprawach majątkowych samego probostwa zdać się na wolę dziekana z Czermina. Ksiądz Stefan Thiel żałuje, że nie może odpowiednio wynagrodzić swoich rodzonych braci - jednemu z nich zapisał futro bobrowe.
APK, Sąd Powiatowy w Krotoszynie, sygn. 6, k. 5-6v
List księdza Stefana Thiela, proboszcza w Korytach do brata Karola. List ten jest pisany 7 lat po pierwszym testamencie złożonym na ręce żyjącego jeszcze wówczas ojca proboszcza. 7 lat później, ks. Stefan Thiel ustanowił swojego brata Karola uniwersalnym spadkobiercą. Gospodyni księdza miała otrzymać 3000 marek oraz bieliznę. Kolejne 3000 marek miało zasilić budowę nowego kościoła w Korytach. Testator znów wspomina, że życie było dla niego tylko udręką.
APK, Sąd Powiatowy w Krotoszynie, sygn. 6, k. 9-9v
Testament małżeństwa, Ignacego i Anny Krysiów z Mokronosa. Testatorzy co prawda potrafili pisać, lecz nie mieli prawdopodobnie w tym zakresie dużej wprawy. Ich charakter pisma świadczy o niewprawności ręki. Małżeństwo mianowało swoimi spadkobiercami siebie nawzajem, a po ich zejściu majątek miały przejąć dzieci.
APK, Sąd Obwodowy w Krotoszynie, sygn. 2, k. 5
Testament Augustyna i Barbary Miądowiczów z Odolanowa, spisany w kancelarii notarialnej w 1929 r. Rodzice zgodnie oświadczyli, że po ich śmierci syn Walenty ma pochować rodziców za własne pieniądze. W zamian zostaje ustanowiony spadkobiercą. Musi jednak spłacić legaty na rzecz rodzeństwa i wnuków testatorów.
APK, Sąd Grodzki w Odolanowie, sygn. 26, k. 8-9
Testament rolnika i piekarza Krystiana Paducha z Bonikowa z 1929 r. Ostatnią wolą ojca było m.in. to, by jego żona zaopiekowała się jego nieślubną córką bezpłatnie do końca jej życia. Ta zaś ma obowiązek pracować w gospodarstwie bezpłatnie wedle jej sił i zdrowia. Być może dziecko było niepełnosprawne lub chore, stąd troska ojca o jego los.
APK, Sąd Grodzki w Odolanowie, sygn. 16, k. 17
Testament Marianny Kromarek z Granowca z 1930 r. Spadkobiorcą ustanowiła swojego męża Marcina. Testatorka nie wyszczególnia składników majątku - być może dlatego, że nie miał on większej wartości. Charakter pisma zdradza brak wprawy w pisaniu.
APK, Sąd Grodzki w Odolanowie, sygn. 66, k. 4
Testament Eleonory Szymańskiej z Sulmierzyc z 1930 r. Testatorka miała z mężem ośmioro dzieci. Wychowywała także córkę męża z jego pierwszego małżeństwa. Córka Marianna otrzymała dom, oborę i ogród, poza krową. Zwierzę miało pozostać na opłacenie kosztów pogrzebu. Testatorka zastrzegła sobie, że w przypadku dewaluacji złotego, spłata finansowa miała być przeliczona w dolarach amerykańskich według kursu w dniu spisania testamentu.
APK, Sąd Grodzki w Odolanowie, sygn. 64, k. 9-10
Testament żony rolnika Emmy Vietze z Sośni. Testatorka spadkobierczynią mianowała swoją matkę. Miała ona obowiązek wystawienia jej pomnika i urządzenia pogrzebu. Drugim obowiązkiem matki było wydanie mężowi spadkodawczyni mebli i urządzenia sypialni. Małżonek miał także otrzymać jedną krowę.
APK, Sąd Grodzki w Odolanowie, sygn. 49, k. 8-8v
