Tradycji stało się zadość

Jak co roku, w ramach Marcowego Maratonu Archiwalnego, Archiwum Państwowe w Kaliszu zorganizowało spotkanie dla swoich darczyńców. Jego gospodarzami byli: dyrektor dr Grażyna Schlender oraz kierownik Oddziału I Gromadzenia i Ewidencji Materiałów Archiwalnych Grzegorz Waliś. Rozpoczęła dyrektor Archiwum, która powitała gości i złożyła im serdeczne podziękowania za przekazane archiwalia. Przedstawiła także nową formułę spotkań z darczyńcami.

W ubiegłym roku Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk w uznaniu i dla uhonorowania wszystkich darczyńców archiwów państwowych ustanowił w dniu 6 grudnia ogólnopolski Dzień Darczyńcy. Jego założeniem jest podziękowanie wszystkim darczyńcom archiwów państwowych, ugruntowanie i rozwinięcie tej współpracy, a także zachęcenie kolejnych osób do dzielenia się z archiwami państwowymi swoimi archiwami rodzinnymi. Inspiracją dla ustanowienia Dnia Darczyńcy były zwłaszcza zbiory rodzinne przekazywane do archiwów państwowych w ramach projektów Archiwa Rodzinne i Archiwa Rodzinne Niepodległej. Przechowywane w domowych archiwach dokumenty, fotografie, albumy, pamiętniki, rękopisy, afisze, odznaczenia, militaria i inne pamiątki stanowią wyjątkowe świadectwo historii poszczególnych ludzi, rodzin i lokalnych społeczności. Projekt Archiwa Rodzinne Niepodległej  powstał z myślą o wyeksponowaniu unikalnej wartości tych materiałów, przy jednoczesnym zaangażowaniu w świętowanie 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Wielu uczestników akcji decyduje się na przekazanie swoich zbiorów do archiwów państwowych, gdzie są one odpowiednio zabezpieczane, otoczone opieką i udostępniane. Nie mniej jednak, chcąc zachować dotychczasowy zwyczaj spotykania się z darczyńcami kaliskiego Archiwum w ramach Marcowego Maratonu Archiwalnego, corocznie w tym czasie do siedziby placówki będą zapraszane osoby, które w poprzednim roku wzbogaciły zasób APK.

Po tym wstępie dr Schlender omówiła program tegorocznego Marcowego Maratonu Archiwalnego oraz najważniejsze zamierzenia Archiwum w bieżącym roku. Na plan pierwszy wysuwają się dwie publikacje. Pierwsza, wydana z okazji 70 rocznicy działalności placówki, będzie jej monografią, druga poświęcona zostanie walce Żołnierzy Wyklętych, działaczy "Solidarności" i opozycji z obrońcami systemu komunistycznego. Przy omawianiu pierwszej pozycji dyrektor pokrótce przedstawiła dzieje Archiwum przez pryzmat jego siedzib, które mieściły się w budynkach przy ulicy: Parczewskiego, Kolegialnej, Złotej i Poznańskiej.

Kolejnym punktem spotkania było podsumowanie ubiegłorocznych darów. W 2020 r. 12 osób przekazało łącznie 643 jednostki inwentarzowe. Zdecydowana większość (70%) to druki solidarnościowe i wydawnictwa II obiegu od końca lat 70. XX w. po 1990 r. Blisko 400 jednostek ofiarowała Małgorzata Ziąbka, a pozostałe Leszek Radziemski i Adam Gogolewski. O ile druki solidarnościowe to przede wszystkim gazetki różnych ogniw związkowych z całej Polski, to wydawnictwa bezdebitowe składają się głównie z publikacji na temat najnowszej historii Polski, polityki oraz literatury, a także czasopism (m.in. "Kultura Niezależna", "Kurs", "Ogniwo", "Praworządność"). Równie interesujące, choć nie tak liczne, są akta wytworzone przez XIX-wieczne instytucje oświatowe i wyznaniowe. Józef Kaczkowski przekazał akta wytworzone przez Dozór Kościelny Parafii Rzymskokatolickiej w Tłokini w latach 1829-1847. Zawierają one informacje na temat funduszu pokładnego parafii, remontu kościoła, czy budowy ogrodzenia wokół cmentarza parafialnego. Zdzisława Flisińska przekazała 3 poszyty Szkoły Elementarnej w Choczu z lat 1809-1866. Można w nich znaleźć opisy i uposażenie szkoły oraz nauczyciela (w tym składek emerytalnych), wykazy uczniów, sprawy remontów oraz przepisy dotyczące szkół elementarnych. Podobne informacje zawiera teczka Dozoru Szkoły Elementarnej w Opatówku z lat 1801-1831. Materiały przekazał Mateusz Przyjazny, a razem z nimi także ocalałe dokumenty z archiwum dóbr Opatówek. 25 jednostek z lat 1837-1930 dotyczy spraw finansowych i gospodarczych majątku oraz jego właścicieli: Ignacego radoszewskiego, Jana Fundukleja oraz rodziny Schlösserów. Wśród nich są: sprawy sporne z włościanami wsi Zawodzie z lat 1837-1847, notarialny akt sprzedaży Ignacego Radoszewskiego dóbr senatorowi Janowi Funduklejowi z 1859 r., wykaz sprzedanych w latach 1879-1880 osad karczemnych należących do dóbr, umowy, rachunki, rozliczenia wapielni w Trojanowie z lat 1873-1889, umowa przedślubna Karola Schlössera i Anny Bucholtz z 1861 r., czy akt dzierżawy przędzalni bawełny w Ozorkowie między Matyldą Schlösser a Natalią Schlösser, wdową po Karolu Schlösser. Zupełnie inny rodzaj archiwaliów ofiarowała Grażyna Adamin. Kilkadziesiąt afiszy, plakatów i mniejszych druków ulotnych od lat 80. XX w. po lata współczesne dotyczą głównie imprez sportowych w Kaliszu i powiecie kaliskim. Swoje kolekcje uzupełnili Lech Jabłoński oraz Mirosław Żarnowski. Pierwszy z nich przesłał kilkanaście dokumentów dotyczących życia zawodowego i osobistego Tadeusza i Genowefy Cichych z lat 1934-1990, drugi przekazał 20 widokówek i kart pocztowych, które sam zaprojektował w latach 2012-2019. Kaliskie Archiwum po raz pierwszy w swojej historii przejęło także dokumenty elektroniczne. Stanowią one pokłosie ogólnopolskiej akcji archiwów państwowej Archiwum Pandemii A.D. 2020. Społeczna kolekcja dokumentów pandemii wywołanej koronawirusem (SARS-CoV-2). Jej celem jest zgromadzenia i zabezpieczenie różnorodnych materiałów (zdjęć, filmów, dzienników, druków ulotnych itp.) przy współudziale całego społeczeństwa, dokumentujących zjawisko epidemii w naszym kraju, w najbliższym otoczeniu, w życiu codziennym, społecznym, kulturalnym i zawodowym. Kaliska kolekcja, jak na razie, składa się z fotografii cyfrowych, a kilkadziesiąt zdjęć Grzegorza Walisia i Marcina Spętanego obrazuje różne przejawy epidemii, które każdy z nas mógł zaobserwować na ulicy. Akcja trwa cały czas. Na pozostałe dary składają się: cztery dokumenty dotyczące rodziny Madalińskich z lat 1870-1886 przekazane przez Sylwię Młodyszewską oraz protokoły zebrań Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR w Wojewódzkim Zarządzie Rozbudowy Miast i Osiedli Wiejskich w Kaliszu z lat 1977-1979 ocalone przed zniszczeniem przez Jana Maka.

Niestety nie wszyscy wyżej wymienieni darczyńcy mogli przybyć 10 marca na Poznańską 207 i z tegorocznego zaproszenia skorzystało ich pięcioro: Grażyna Adamin, Jan Mak, Józef Kaczkowski, Małgorzata Ziąbka i Mirosław Żarnowski. Jako skromny dowód wdzięczności otrzymali oni dyplomy oraz jedno z wydawnictw placówki.

Podobnie, jak w latach ubiegłych, spotkanie z darczyńcami było okazją do przekazania kolejnych materiałów. Tak było i tym razem. Józef Kaczkowski ofiarował komplet "Tygodnika Solidarność" z 1989 r., a Józef Mak druk uloty - kartę czynu partyjnego z 1975 r. Z kolei Mirosław Żarnowski podarował obecnym swoje kartki wielkanocne oraz, zainspirowany wykładem dr Grażyny Schlender o historii Archiwum, zaproponował zaprojektowanie kartki upamiętniającej jubileusz 70-lecia Archiwum. Na pocztówce zostaną umieszczone wszystkie siedziby placówki z ich zaznaczeniem na planie miasta. Darczyńca zgodził się również na spotkanie poświęconego jego pasji projektowania widokówek i kart pocztowych oraz kolekcjonowania pocztówek z mapami. Ma ich w chwili obecnej 22 tysiące.

Spotkanie zakończono wspólnym zdjęciem.