Plany Komisji Pamięci Historycznej Miasta Kalisza na 2023 r.

13 lutego 2023 r. członkowie Komisji Historycznej Miasta Kalisza w składzie: Sławomir Lasiecki, Leszek Ziąbka, Grażyna Dziedziak, na czele z przewodniczącą dr Grażyną Schlender spotkali się z prezydentem miasta Kalisza Krystianem Kinastowskim w celu nakreślenia planów działania komisji na 2023 r.

Ponieważ Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił Rok 2023 Rokiem Aleksandry Piłsudskiej, komisja chciałaby w sposób szczególny upamiętnić jej osobę. Aleksandra Piłsudska w latach 1915-1916 przebywała w obozie dla internowanych w podkaliskim Szczypiornie, kilkukrotnie odwiedzała Kalisz i w latach 1934-1939 była patronką dzisiejszej al. Wolności. 31 marca 2023 r., w 60. rocznicę śmierci Piłsudskiej, dyrektor Archiwum Państwowego w Kaliszu dr Grażyna Schlender wygłosi wykład na jej temat w ramach XII Marcowego Maratonu Archiwalnego. Z kolei w 96. rocznicę wizyty Aleksandry Piłsudskiej w Kaliszu i przekazania społeczności kaliskiej Pomnika Legionistów Internowanych w Szczypiornie zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa na al. Wolności, informująca o tym, że w latach minionych patronowała jej żona Marszałka.

Komisja Pamięci Historycznej Miasta Kalisza chciałaby w należyty sposób uczcić także pamięć żołnierzy wyklętych z lat 40. XX w., którzy stracili życie w walce z komunistycznym reżimem. W planach jest odsłonięcie latem 2023 r. tablicy na murze kaliskiego więzienia przy ul. Łódzkiej. W ten sposób zostaną upamiętnieni: Stanisław Spaleniak, Stanisław Kreczmer, Edmund Baranek i Edward Wałęsa. Na tablicy znajdą się także nazwiska tych, którzy zostali straceni w kaliskim więzieniu w latach 1946-1949. Uroczystości będzie towarzyszył odczyt na temat bohaterów, którzy walczyli o naszą wolność i w różnych okresach byli przetrzymywali przy ul. Łódzkiej.

Na budynku kaliskiego szpitala im. Przemysła II zostanie odsłonięta tablica upamiętniająca Mieczysława Jałowieckiego, który był jednym z inicjatorów budowy tego obiektu. Mieczysław Jałowiecki był właścicielem majątku Kamień pod Kaliszem, dla Polski zakupił Westerplatte. Jego zasługi dla Polski będą tematem odczytu, jaki będzie towarzyszył uroczystości odsłonięcia tablicy.

W 2023 r. komisja planuje zlokalizować i oznaczyć groby powstańców listopadowych i styczniowych na kaliskich cmentarzach - tynieckim i miejskim. Archiwum Państwowe w Kaliszu już teraz realizuje cykl lekcji archiwalnych dla młodzieży poświęcony powstaniu styczniowemu i powstańcom pochodzącym i mieszkającym w Kaliszu, a tematyka zrywu narodowościowego z 1863 r. stanowi jeden z tegorocznych priorytetów Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

Ponadto na ścianie kaliskiego ratusza zawiśnie tablica upamiętniająca pierwszą w Europie demokratyczną Konstytucję 3 Maja. W związku z faktem, że w Kaliszu obchodzony jest Rok Braci Kościelniaków członkowie komisji chcieliby upamiętnić dom rodzinny tych wybitnych artystów.

W prace komisji włączyły się także osoby spoza Kalisza. Członek Zarządu Fundacji "Nowe Drzewo Życia" Włodzimierz Domagalski-Łabędzki wystąpił z pomysłem sprowadzenia do Polski prochów wybitnego podróżnika i badacza Afryki Stefana Szolca-Rogozińskiego. Jego nagrobek na paryskim cmentarzu w Bagneux został zlikwidowany, a prochy przeniesiono do zbiorowej mogiły. Przedsięwzięcie wymaga współpracy Komisji Pamięci Historycznej Miasta Kalisza z władzami miejskimi, ambasadą RP w Paryżu i Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. W planach jest sprowadzenie prochów Szolca-Rogozińskiego do Polski. Prawdopodobnie spocznie on w Kaliszu, w rodzinnym grobowcu na cmentarzu ewangelickim. W lutym 2023 r. w Archiwum Państwowym w Kaliszu doszło do spotkania dr Grażyny Schlender z dr. Maciejem Klósakiem - badaczem Afryki i znawcą biografii Szolca-Rogozińskiego i Dariuszem Skonieczko z Muzeum Etnografii w Warszawie. Goście poinformowali, że zarząd paryskiego cmentarza zgodził się przekazać prochy wielkiego podróżnika stronie polskiej po odnalezieniu przedstawicieli jego rodziny. Archiwum Państwowe w Kaliszu włączy się w te poszukiwania i będzie realizować kwerendę źródłową w tym zakresie.

W prace komisji włączyli się także przedstawiciele duchowieństwa. Proboszcz parafii św. Gotarda ks. prałat dr Andrzej Latoń poinformował, że w trakcie prac porządkowych na strychu kościółka św. Wojciecha odnaleziono stare tablice nagrobne pochodzące z przykościelnego cmentarza. W trakcie prac archeologicznych wydobyto szczątki ludzkie, które należałoby godnie pochować. Do najcenniejszych zabytków należy tablica nagrobna prezydenta miasta Kalisza z lat 1831-1841 Jana Opielińskiego. Za projektem stoi Mieczysław Machowicz. 75 tablic zostało odrestaurowanych dzięki współpracy parafii z Uniwersytetem im. Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Przed komisją wiele ambitnych zadań, w których realizację aktywnie włączy się także Archiwum Państwowe w Kaliszu.