Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych

1 marca 2023 r., pod gmachem kaliskiego więzienia, odbyły się miejskie obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Organizatorami uroczystości było Archiwum Państwowe w Kaliszu, Stowarzyszenie "Pro Kalisia" oraz Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Archiwaliów.

W obchodach udział wzięli m. in.: szef Gabinetu Politycznego Ministra Rodziny i Polityki Społecznej Piotr Trybek reprezentujący ministra rodziny i polityki społecznej Marlenę Maląg; Wincenty Nowak reprezentujący ministra Jana Dziedziczaka; poseł na Sejm RP Tomasz Ławniczak; Monika Duras reprezentująca posła na Sejm Piotra Kaletę; Łukasz Wolski w imieniu posła na Sejm RP dr. Jana Mosińskiego; reprezentująca wojewodę wielkopolskiego Michała Zielińskiego dyrektor Delegatury w Kaliszu Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu Żaneta Lasiecka-Stodolna; w imieniu władz Miasta Kalisza wiceprezydent Miasta Kalisza Grzegorz Kulawinek oraz przewodniczący Rady Miasta Kalisza Tadeusz Skarżyński; prorektor ds. rozwoju Szkoły Wyższej Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie dr Michał Sopiński; reprezentujący Komendę Miejską Policji w Kaliszu młodszy inspektor Tadeusz Królikowski; naczelnik Straży Miasta Kalisza Maciej Frankowski; reprezentujący Wojskowe Centrum Rekrutacji w Kaliszu porucznik Mateusz Orłowski; przedstawiciele Klubu radnych Prawa i Sprawiedliwości w Kaliszu Sławomir Lasiecki i Leszek Ziąbka; członkowie "Konfederacji": Andrzej Kuświk, Adrian Paluszkiewicz i Sławomir Piżyk; prezes Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Archiwaliów Mariusz Kurzajczyk; reprezentująca Stowarzyszenie "Pro Kalisia" Ewa Gralka; Marian Czarnojańczyk z NSZZ "Solidarność" Wielkopolska Południowa; Dawid Borowiak ze Stowarzyszenia "Koliber" oraz poczty sztandarowe I Liceum Ogólnokształcącego im. A. Asnyka w Kaliszu i Zespołu Szkół Ekonomicznych w Kaliszu.

Uroczystość otworzyła dyrektor Archiwum dr Grażyna Schlender witając zebranych i wyjaśniając, że w kaliskim więzieniu życie straciło wielu patriotów począwszy od Wojciecha Jabłkowskiego, poprzez m. in. członków Oddziału "Spaleniaka", na uczniu Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu Ziemowicie Glabiszewskim skończywszy. Dr Grażyna Schlender odczytała także fragment protokołu wykonania kary śmierci na Ziemowicie Glabiszewskim z 6 lipca 1948 r. Od 2019 r. na fasadzie kaliskiego więzienia wisi baner upamiętniający bohaterów naszej wolności. Wówczas po raz pierwszy zorganizowano miejskie obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, które na dobre wpisały się już w program Marcowego Maratonu Archiwalnego.

Poseł na Sejm RP Tomasz Ławniczak w kilku słowach podzielił się swoją refleksją na temat tego, jak w traktowano na ziemiach polskich żołnierzy Armii Krajowej. Odniósł się m. in. do powołania sztabu partyzanckiego celem rozpoznania grup oporu w Polsce. Tymczasem byli to bohaterowie zasługujący na uznanie. Poseł na Sejm RP Tomasz Ławniczak wspomniał o brawurowej akcji rozbicia w sierpniu 1945 r. przez oddział Antoniego Hedy ps. Szary komunistycznego więzienia w Kielcach, w którym komuniści osadzili 374 więźniów. Takich akcji było dużo więcej. Na prawdziwą wolność przyszło nam jednak czekać do kresu lat 80. XX w.

Ważną częścią uroczystości było odczytanie apelu poległych, w którym wspomniano: Wojciecha Jabłkowskiego, Stanisława Spaleniaka, Stanisława Kreczmera, Edmunda Baranka, Edwarda Wałęsę, Ziemowita Glabiszewskiego, Józefa Witmana ps. Lis, Edwarda Andrzejewskiego ps. Korona, Jana Urbańczyka ps. Konus i Bazylego Wołowika. Następnie delegacje złożyły wiązanki kwiatów i zapaliły znicze pod banerem upamiętniających walczących o naszą wolność.

Zastępca przewodniczącej Komisji Pamięci Historycznej Miasta Kalisza i radny miejski Sławomir Lasiecki w swoim krótkim wystąpieniu poinformował, że w 2023 r. baner na ścianie kaliskiego więzienia zostanie zastąpiony pamiątkową tablicą ku czci Żołnierzy Wyklętych. Zostało to już ustalone z właścicielem obiektu - Szkołą Wyższą Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie. Przyszłoroczne obchody będą zatem miały wyjątkową oprawę.