15 marca 2023 r. w siedzibie Archiwum Państwowego w Kaliszu zapromowano, w ramach XII Marcowego Maratonu Archiwalnego, książkę pt. "Maria Konopnicka w oczach badaczy i w źródłach archiwalnych".
W spotkaniu udział wzięli m. in. przedstawiciele władz miejskich: naczelnik Wydziału Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki Urzędu Miasta Kalisza Grażyna Dziedziak, radny Leszek Ziąbka; Judyta Dymkowska-Francuz; reprezentująca Książnicę Pedagogiczną w Kaliszu Henryka Karolewska; Elżbieta Stadtmüller ze Stowarzyszenia im. H. Sutarzewicz Kaliszu; Mateusz Halak z Miejskiej Biblioteki Publicznej im. A. Asnyka w Kaliszu; proboszcz Parafii Świętej Rodziny w Kaliszu ks. kan. Sławomir Kostrzewa; prezes Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Archiwaliów Mariusz Kurzajczyk wraz z członkami: Sławomirem Woźniakiem, Sylwią Kwiatkowską, Józefem Kaczkowskim, Elżbietą Siarkiewicz, dr. Krystianem Bedyńskim, Jerzym Wojtczakiem; Jan Marczyński z Kaliskiego Towarzystwa Genealogicznego "Kalisia"; Artur Goplarek ze Stowarzyszenia Archiwistów Polskich Oddział w Kaliszu; Danuta Synkiewicz z Radia "Poznań" , młodzież z II Liceum Ogólnokształcącego w Kaliszu wraz z opiekunami: Karolem Przybyłą i Justyną Miklas.
Wszystkich gości przywitała dyrektor APK i zarazem redaktor promowanej pracy zbiorowej. Dr Grażyna Schlender wyjaśniła, że książka pt. "Maria Konopnicka w oczach badaczy i w źródłach archiwalnych" zamyka obchody Roku Marii Konopnickiej. Pisarka ta spędziła w Kaliszu 13 lat i tu debiutowała. Nie jest jednak autorką wyłącznie kaliską. Stanowi chlubę Suwałk - gdzie się urodziła, Warszawy - gdzie mieszkała po rozstaniu z mężem, Żarnowca - gdzie napisała "Rotę", ziemi ciechanowskiej, na której często bywała odwiedzając syna Jana. Publikacja składa się z dwóch głównych części: artykułów naukowych oraz ilustracji w postaci skanów i zdjęć materiałów źródłowych. Wiele archiwaliów zostało opublikowanych po raz pierwszy, co sprawia, że publikacja ma prymarny charakter. Książka wydana przez Archiwum Państwowe w Kaliszu stanowi pracę zbiorową - autorami poszczególnych artykułów są badacze z terenu całej Polski: Sławomir Filipowicz (Archiwum Państwowe w Suwałkach), Zbigniew Fałtynowicz (Muzeum im. Marii Konopnickiej Oddział Muzeum Okręgowego w Suwałkach), dr Anna Bestian-Zając (Archiwum Państwowe w Kaliszu), Aneta Kolańczyk z Kalisza, dr Teresa Kaczorowska (Związek Literatów na Mazowszu), Paweł Bukowski (Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu). Publikacja zyskała bardzo przychylne opinie recenzentów: prof. dr. hab. Tadeusza Budrewicza oraz prof. UAM dr. hab. Piotra Łuszczykiewicza. Prof. dr hab. Tadeusz Budrewicz nadmienił, że publikacja stanowi bardzo cenny przyczynek do biografii Marii Konopnickiej, prof. UAM dr hab. Piotr Łuszczykiewicz stwierdził, że Maria Konopnicka przebywa obecnie w literackim czyśćcu, a jej cechą główną jest geniusz komunikatywności. Książka stanowi dla niego niezwykle ważny zwrot archiwistyczny, w którym fakty historyczne zdobywają przewagę nad opiniami literackimi. Dr Grażyna Schlender dodała, że książkę zaopatrzono w fachowy aparat pomocniczy w postaci: indeksu osobowego; indeksu geograficznego; spisu ilustracji; bibliografii; wykazu skrótów i streszczenia w języku angielskim, za które odpowiada Agnieszka Ewiak. Korektę tekstów przeprowadziła Edyta Pietrzak, okładkę zaprojektował Maciej Garbowicz. Skład i druk to wynik pracy właściciela firmy "Edytor" Sławomira Woźniaka.
W dalszej części spotkania promocyjnego, autorka jednego z rozdziałów, kierownik Oddziału popularyzacji zasobu archiwalnego dr Anna Bestian-Zając przedstawiła źródła do dziejów życia i twórczości Marii Konopnickiej, które są przechowywane w Archiwum Państwowym w Kaliszu, skupiając się w sposób szczególny na dotąd nieznanych materiałach, do których można zaliczyć m. in. wpis w repertorium notariusza Jana Nepomucena Wojciechowskiego z 1849 r. świadczący o tym, że rodzina Wasiłowskich mieszkała w Kaliszu już na przełomie września i października 1849 r. Dokładnie 28 września/10 października 1849 r. Scholastyka i Józef Wasiłowscy pojawili się w kancelarii, by upoważnić Adolfa Messnera do załatwiania wszelkich spraw spadkowych po zmarłej matce Scholastyki - Tekli Turskiej.
Autorka przedstawiła gościom zapisy aktów metrykalnych pochodzących z kaliskiego Archiwum, m. in. akt urodzenia Celiny Marii Wasiłowskiej z 1850 r. oraz akt zgonu Scholastyki Wasiłowskiej z 1854 r. Akty te były sporządzone w innych parafiach, co wskazuje, że rodzina Wasiłowskich nie zamieszkiwała od początku swojej bytności w Kaliszu w Pałacu Puchalskich.
Wykazano także, że w latach 1850-1854 Józef Wasiłowski mocno angażował się w działalność Sali Ochrony Ubogich Dzieci w Kaliszu działającej pod auspicjami Rady Opiekuńczej Zakładów Dobroczynnych Powiatu Kaliskiego. Pełnił w niej miesięczne dyżury pilnując czystości i porządku wespół z m. in. Kazimierzem Asnykiem, Gustawem Weigtem, czy Karolem Hindemithem. Brał także udział w organizowaniu zbiórek pieniężnych w kaliskiej Resursie Obywatelskiej na rzecz biednych dzieci.
Warto także dodać, że dzięki wnikliwej analizie akt notarialnych prawdopodobnie udało się ustalić nieznaną dotychczas datę dzienną urodzin starszej siostry Marii Konopnickiej - Wandy Zenobii (jej akt urodzenia nie zachował się). W jej akcie ślubu z 1861 r. znajduje się zapisek na marginesie, który wskazywał, że przed zawarciem małżeństwa podpisano intercyzę. Dokument ten zachował się w aktach notariusza Stanisława Rościszewskiego z Kalisza. W intercyzie tej figuruje zapis o terminie wypłaty posagu córce przez ojca - Józefa Wasiłowskiego. Na podstawie porównania zapisów wypłaty posagów zawartych w intercyzie przedmałżeńskiej Wandy Zenobii Wasiłowskiej i Walentego Gorczyckiego oraz w intercyzie Marii Wasiłowskiej i Jarosława Konopnickiego można mniemać, iż Wanda Zenobia przyszła na świat 23 czerwca 1840 r. - dokładnie w dzień imienin Wandy.
Autorka wykazała także, że Józef Wasiłowski był częstym gościem kaliskich kancelarii notarialnych - podobnie zresztą jak przyszły teść Marii - Wawrzyniec Konopnicki. Odnotowano 22 wizyty w kancelarii Emiliana Ordona, 26 wizyt u Józefa Miklaszewskiego, 5 wizyt u Józefa Białobrzeskiego i aż 36 u Jana Niwińskiego.
Istotnym dokumentem, sporządzonym już po wyprowadzeniu się Marii Konopnickiej z Kalisza, są zapisy w księdze ludności gminy Bronów z 1865 r. zawierające spis mieszkańców majątku, do których zaliczono: Wawrzyńca Konopnickiego wraz z dziećmi: Magdaleną. Leonem, Honoriuszem, Kazimierzem, Amelią oraz Jarosławem i Marią Konopnickimi z ich pierworodnym synem Tadeuszem.
Prelekcję zakończono wymienieniem pozostałych zespołów archiwalnych, w których znajdują się materiały upamiętniające Marię Konopnicką.
Dyrektor APK podziękowała wszystkim, którzy przyczynili się do powstania książki a następnie wręczyła po egzemplarzu publikacji osobom zaangażowanym w jej wydanie oraz zaproszonym gościom.
Na ręce naczelnika Wydziału Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki Urzędu Miasta Kalisza trafiły szczególne podziękowania za partycypowanie w kosztach wydania książki przez Miasto Kalisz. Grażyna Dziedziak podziękowała dr Grażynie Schlender za to, że Archiwum tak aktywnie włączyło się w obchody Roku Marii Konopnickie w Kaliszu oraz za to, że książka niesie w sobie tyle istotnych i nowych treści. Na koniec spotkania organizatorzy i goście zapozowali do wspólnej fotografii pamiątkowej.
