Wystawa on-line pt. "Dobre imię Józefa Piłsudskiego"
Józef Piłsudski - wybitny mąż stanu, patriota, który wskrzesił po 123 latach niewoli wolną Polskę. Jego osoba była otoczona czcią i kultem narodu polskiego także po śmierci, czego dowodem była m. in. Ustawa o ochronie Imienia Józefa Piłsudskiego z 7 kwietnia 1938 r. Według jej zapisów uwłaczanie imieniu Józefa Piłsudskiego podlegało karze więzienia do lat 5. Ustawa nie obowiązywała długo, ze względu na wybuch II wojny światowej. Po wojnie nie była stosowana, choć formalnie została uchylona dopiero z końcem 1969 r.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości aż do 1935 r. hucznie obchodzono w całej Polsce imieniny Józefa - 19 marca. W uroczystościach brali udział przedstawiciele władz państwowych, wojska, organizacji i stowarzyszeń, młodzież szkolna oraz wszyscy mieszkańcy lokalnych społeczności. Zwykle organizowano okolicznościowy capstrzyk, koncerty orkiestr wojskowych, akademie patriotyczne, wznoszono także okrzyki "Niech żyje Józef Piłsudski!". Po śmierci Marszałka wspominano jego dokonania w sposób bardziej stonowany i poważny: w marcu - gdy przypadały jego imieniny oraz w maju - w rocznicę śmierci.
Wielu chciało osobiście przekazać swoje słowa uwielbienia dla Marszałka - słano listy, adresy hołdownicze, wiersze i poematy na adres Belwederu. Pisali wszyscy - małe dzieci, robotnicy, urzędnicy, czy artyści. Inni przekazywali życzenia imieninowe Józefowi Piłsudskiego za pośrednictwem starostów powiatowych - dokonując pamiątkowych wpisów do księgi.
Niniejsza wystawa przedstawia dokumenty związane z dobrym imieniem Józefa Piłsudskiego pochodzące zarówno z zasobu Archiwum Państwowego w Kaliszu jak i Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Pochodzą one z lat 1918-1939. Archiwalia mają głównie charakter pism urzędowych oraz prywatnej korespondencji.
Władysław Godlewski "Pobudka" ku czci Marszałka Piłsudskiego - muzyka Henryk Miłek.
Archiwum Państwowe w Kaliszu, Spuścizna Tadeusza Martyna z Kalisza, sygn. 2566
List dzieci z kwietnia 1922 r. skierowany do Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego - "Dziadzi złotego".
Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Akta Józefa i Aleksandry Piłsudskich, sygn. 4.2
List pianistki Heleny Biedrzyńskiej, która krótko przebywała z Warszawie z nadzieją na spotkanie z Marszałkiem Józefem Piłsudskim - "załatwiłoby to niezatarte wrażenie na całe moje życie".
AAN, Akta Józefa i Aleksandry Piłsudskich, sygn. 4.2
List dziecka - Krystyny Wańkowicz do Józefa Piłsudskiego z życzeniami imieninowymi dla Marszałka.
AAN, Akta Józefa i Aleksandry Piłsudskich, sygn. 4.2
Pismo przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości w Ostrowie Wielkopolskim z 19 marca 1927 r. do starosty ostrowskiego z prośbą o pośredniczenie w przekazaniu życzeń imieninowych Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu w imieniu ostrowskiego Sądu i Prokuratury.
APK, Starostwo Powiatowe w Ostrowie Wielkopolski, sygn. 13, k. 13
Projekt tabliczki z nazwą ulicy sporządzony przez Emaljernię i Wytłaczalnię inżyniera Leona Bytnera z Poznania. Firma zaoferowała dostawę 16 takich tablic ulicznych emaliowanych Magistratowi Kalisza. Projekt zyskał aprobatę - Wydział Budowlany Magistratu Miasta Kalisza złożył zamówienie na 6 sztuk.
APK, Akta Miasta Kalisza, sygn. 365, k. 59
Pismo z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych do Wojewody Poznańskiego z 15 października 1930 r. w sprawie wysyłki odbitek portretu Marszałka Józefa Piłsudskiego wykonanego przez artystę malarza Bolesława Kuźmińskiego do podległych urzędów.
APK, starostwo Powiatowe w Odolanowie, sygn. 10, s. 99
Program akademii ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego w Krotoszynie 23 marca 1930 r. W programie przewidziano m. in. wykonanie pieśni patriotycznych przez chór seminarium nauczycielskiego i uczniów gimnazjum, referat okolicznościowy wygłoszony przez dyrektora gimnazjum, koncert orkiestry 56. Pułku Piechoty.
APK, Starostwo Powiatowe w Krotoszynie, sygn. 18, k. 16
Rozkaz Komendy Garnizonu Kalisz-Szczypiorno z 14 marca 1933 r. nakazujący m. in. wycieszenie flag państwowych, udekorowanie domów, organizację akademii, marszruty orkiestr ulicami Kalisza, uroczystej pobudki z wieży ratuszowej, odprawienie mszy świętej z okazji imienin Marszałka Józefa Piłsudskiego.
APK, starostwo Powiatowe w Kaliszu, sygn. 9, k. 4-6
Pismo Zarządu Stanicy Ukraińskiej w Kaliszu z 1934 r. do starosty kaliskiego wystosowane z okazji 16. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Piłsudskiego nazwano w nim Zwycięskim Wodzem Bohaterskiej Armii Polskiej.
APK, Starostwo Powiatowe w Kaliszu, sygn. 10, k. 42
Sprawozdanie z uroczystości ku czci Marszałka Józefa Piłsudskiego zorganizowanych 18-19 marca 1935 r. staraniem Komitetu Obywatelskiego w Raszkowie. Zorganizowano m. in. capstrzyk z udziałem orkiestry, trzykrotny okrzyk na cześć Wodza Narodu Polskiego. Burmistrz Raszkowa wygłosił referat, zaprzysiężono nowych członków Związku Strzeleckiego, odebrano "Pierwszą Brygadę". W drugim dniu obchodów burmistrz Raszkowa Zieliński przyjmował od obywateli życzenia imieninowe dla Marszałka.
APK, Starostwo Powiatowe w Ostrowie Wielkopolskim, sygn. 6, k. 2-3
Wpisy pamiątkowe pod życzeniami imieninowymi dla Marszałka Józefa Piłsudskiego złożonymi mu przez społeczność ostrowską w marcu 1935 r.
APK, Starostwo Powiatowe w Ostrowie Wielkopolskim, sygn. 6, k. 5-6
Kondolencje po śmierci Józefa Piłsudskiego złożone na ręce starosty kaliskiego przez przedstawicieli społeczeństwa Stawiszyna: Polskiej Organizacji Wojskowej, Ochotniczej Straży Pożarnej, Związku Strzeleckiego, Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, Koła Rezerwistów, cechów rzemieślniczych, Związku Nauczycielstwa Polskiego, Towarzystwa Śpiewaczego im. Moniuszki, organizacji żydowskich.
APK, Akta miasta Stawiszyna, sygn. 55, k. 5
Pluton Z.S. Kalisz po nabożeństwie żałobnym za Marszałka Józefa Piłsudskiego na zakończenie żałoby.
APK, Spuścizna Tadeusza Martyna z Kalisza, sygn. 3798
Odezwa Prezydenta RP Ignacego Mościckiego do obywateli w związku ze śmiercią Józefa Piłsudskiego, człowieka który "z głębi dziejów minionych moc Swego ducha czerpał, a nadludzkiem wytężeniem myśli drogi przyszłe odgadywał".
APK, Starostwo Powiatowe w Kaliszu, sygn. 185, nlb
Pismo Komitetu budowy Domu Emigranta Polskiego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Palestynie do starosty kaliskiego z lipca 1935 r. w sprawie przystąpienia do prac ww. komitetu i poparcia tej akcji społecznej.
APK, Starostwo Powiatowe w Kaliszu, sygn. 185, k. 43
Wiersz Kazimierza Bieleckiego stanowiący improwizację na temat Marszałka Józefa Piłsudskiego - "Wielkiego Budowniczego Mocarstwowej Polski".
AAN, Akta Józefa i Aleksandry Piłsudskich, sygn. 3.12
List członkiń Wydziału Koła PCK z Krosna z marca 1936 r. skierowany do Aleksandry Piłsudskiej, nawiązujący do imienin zmarłego Marszałka Polski.
AAN, Akta Józefa i Aleksandry Piłsudskich, sygn. 3.12
Wiersz o Marszałku Piłsudskim napisany przez Kazimierza Bieleckiego, przesłany przez sekretarza marszałka Senatu do dyrektora Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze w marcu 1939 r.
AAN, Akta Józefa i Aleksandry Piłsudskich, sygn. 3.12
List Ignacego Sicińskiego z Kalisza z 1937 r. do Prezydenta RP Ignacego Mościckiego. Autor podaje, iż jego wiersze i obrazy powinny znaleźć się w Muzeum im. Józefa Piłsudskiego, ponieważ sam św. Józef i śp. Józef Piłsudski przesłali z nieba taką myśl.
APK, Starostwo Powiatowe w Kalisza, sygn. 25, k. 52-52v
Pismo Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Kaliszu w sprawie zaproszenia starosty kaliskiego na nabożeństwo ku czci Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego 19 marca 1939 r. w synagodze kaliskiej.
APK, Starostwo Powiatowe w Kaliszu, sygn. 185, k. 43
Okólnik na dzień 12 maja 1939 r., wprowadzający dzień żałoby narodowej w rocznicę śmierci Józefa Piłsudskiego. W ten dzień przewidziano m. in. odczyty wskazań Piłsudskiego, transmisje radiowe przemówienia gen. Kazimierza Sosnkowskiego, hejnału z wieży katedry wileńskiej.
APK, Starostwo Powiatowe w Kaliszu, sygn. 11, k. 121-122
Program uroczystości żałobnych w Kaliszu 12 maja 1939 r. na pl. św. Józefa przed pomnikiem ku czci żołnierzy 29. Pułku Strzelców Kaniowskich.
APK, Starostwo Powiatowe w Kaliszu, sygn. 11, k. 139-139
