Słowo testament pochodzi z łaciny i oznacza rozporządzenie własnym majątkiem w przypadku śmierci. Testamenty zachowane w archiwaliach są świetnym źródłem wiedzy na temat ówczesnej obyczajowości, historii gospodarczej i społecznej. Te, zgromadzone w Archiwum Państwowym w Kaliszu, pochodzą z różnych zespołów m. in. z akt wieczystych sądów w Kaliszu; Książęcego Sądu Thurn-Taxis w Krotoszynie; ksiąg notariuszy kaliskich; sądów obwodowych, powiatowych i grodzkich z terenu Krotoszyna, Ostrowa, Odolanowa; Kontroli Skarbowej Dochodów Stemplowych w Kaliszu.
Pośród dokumentów znajdziemy takie, które spisano w kancelariach notarialnych oraz te, spisane na łożu śmierci w obecności świadków, a znajdujące się obecnie w aktach sądowych. Ich oprawa zewnętrzna także się różni. Część z nich ma formę maszynopisu z odciśniętą pieczęcią, inne stanowią lakoniczny zapis wykonany niewprawną ręką ludzi niewykształconych. Zdarza się, że testator był niepiśmienny, zapisu dokonywał więc ktoś inny, a na końcu widnieje podpis w postaci trzech znaków "x". Wystawa stanowi przegląd testamentów ludzi pochodzących z różnych grup społecznych. Ci wywodzący się ze sławnych rodów i gruntownie wykształceni dbali o wyszczególnienie poszczególnych składników swojego majątku. Wiejska biedota i chłopi na ogół ograniczali się do stwierdzenia, że "całość mojego majątku zapisuję współmałżonkowi/dzieciom". Dla wygody użytkownika wystawę podzieliliśmy na dwie części - część I zawiera testamenty znanych osób lub osób z nimi związanych, a część II zwykłych mieszkańców wsi i miast.
Poniżej prezentujemy 27 testamentów reprezentatywnych dla swoich czasów. Najstarszy testament pochodzi z 1797 r. i jest to ostatnia wola pastora Michała Christiana Sienel i jego żony Karoliny z d. Birum. Najmłodsze testamenty sięgają 1930 r. Wnikliwy czytelnik znajdzie pośród testamentów znane nazwiska - Mehwalda, Mielczyńskich, Niemojowskich, czy Radziwiłłów.
Zdecydowaliśmy się na zaprezentowanie w formie wystawy on-line tylko testamentów z XVIII, XIX w. i z okresu międzywojennego. Te, wytwarzane po 1945 r. charakteryzują już zupełnie inne realia polityczne i gospodarcze. Mamy nadzieję, że nowa ekspozycja przypadnie do gustu wszystkim miłośnikom archiwaliów.
Wystawa składa się z 2 części: